NL/BE: paal 193 - 214
In het vorige deel kwam ik bijna tot steen 193, ter hoogte van Lommel. Daar ga ik in dit deel weer verder.


Op 10 augustus 2023 stop ik onderweg naar huis bij herberg "In 't wild zwijn". Ik maak eerst een wandeling in noordelijke richting (zie verderop) en stap daarna nog even de fiets op, waarbij ik tot grenspaal 193 kom.
De Nederlands-Belgische grenspaal 193 heeft niet zo veel betekenis als de grenspaal op de Nederlands-Duitse(Pruissische) grens. Ik moet er toch even aan denken als ik hier sta. 193-A staat wat verderop in de berm. 193-B en C zijn al in 1966 gesneuveld, naar het schijnt. Bij grenspaal 194 maakt de grens weer een hoek, naar het noordwesten. Tot 1843 liepen de (gemeente)grens hier nog verder naar het zuidwesten tot de "steen van de zeven heerlijkheden". Bij het vaststellen van de rijksgrens is de grens hier gecorrigeerd. Een steenworp verderop aan het fietspad staat grenspaal 195, waar vroeger de grens tussen Bergeijk en Luyksgestel liep, die eveneens tot aan de steen van de zeven heerlijkheden kwam. Vanaf grenspaal 196 knikt de grens terug naar het noorden. Nu gaat het in een rechte lijn naar grenspaal 197 bij de herberg. Een smal paadje dat soms over een akker loopt volgt de grens vrijwel helemaal langs de tussenpalen 196-A en B. Die laatste staat tegen het terrein van een woning aan. Steen 196-C is er niet meer, er is nochtans een mooi open plekje voor beschikbaar. Wat verderop houdt het smalle paadje op en is er een breed pad dat vergezeld wordt door een fietspad. Bij 196-E is weer eens een stukje dodendraad zichtbaar gemaakt. Daar heb ik geen foto van, omdat het er steeds druk was met pauzerende fietsers. Bij herberg "In 't wild zwijn" staat grenspaal 197. Ik stond hier ook al eens in 2006, onderweg op een Vlaamse fietsvakantie.
Aan de kant van de herberg staat een "neppe" grenspaal, die beschilderd is met de Nederlandse en Belgische vlag. hoewel geen officiële grenspaal heeft deze wel exact hetzelfde uiterlijk als de overige grenspalen en is deze ook van ijzer, hetgeen een magneetproef die ik later nog eens uitvoer uitwijst.
Ik begon mijn grenstochtje op 11 augustus 2023 te voet. De grens loopt vanaf de herberg in een rechte lijn naar het noordwesten. Ik passeer grenssteen 197-A. 197-B zit in het zandpad, aangeduid met mijn houten pijl. Eef Berns heeft die recent opgegraven, maar ik heb daar geen gereedschap voor en ook niet zo veel zin in :-)
Ik markeer de locatie dus maar met een natuurlijke pijl.
Vlakbij op het pad staat een ree me aan te kijken. Het is hier heerlijk rustig. 197-C staat tussen twee akkers, waar het pad verdwenen is. Naast de steen ligt nog een brokstuk en enige meters verderop in de bosrand ligt nog een steen, mogelijk een oude 197-C?
Tot slot bezoek ik 197-D nog, voor ik langs de snelweg af terugloop. Net aan de Belgische zijde is een ecoduct gebouwd.
Op 9 november 2023 ga ik weer een klein stukje verder, aan de andere kant van de A67.
Vanaf de Belgische snelwegparking duik ik het bos in, wellicht niet helemaal legaal, maar prima te doen.
Na het ecoduct over de snelweg zou er nog een tussensteen moeten staan onderweg naar grenspaal 198. Die is in recente jaren niet gevonden en heb ik nog niet bezocht. Bij grenspaal 198 knikt de grens weer 90 graden. Ik loop verder naar paal 199, die twee tussenstenen heeft verderop langs het pad. Grenspaal 200 is alweer de laatste voor vandaag. Deze staat aan de rand van een boerenerf, waar een publiek toegankelijke (modder)weg overheen loopt. Tussensteen 200-A moet op datzelfde erf staan. Ik zoek daar niet echt naar, maar hij lijkt niet aanwezig. Er is nog niet zo lang geleden flink verbouwd.
De grenspalen 201 en 202 staan aan een onverhard pad, waarvan ik lang twijfelde over de begaanbaarheid per auto. Op 24 januari 2024 besluit ik er gewoon maar eens voor te gaan. Het alternatief is een fiets- of wandeltocht vanaf Reusel bijvoorbeeld, terwijl er onderweg toch niet veel te vinden is. Bijna alle tussenstenen op dit gedeelte zijn verdwenen. Op de locaties van de drie verdwenen tussenstenen tussen 201 en 202 maak ik een foto vanuit de auto. Heel vaak zal ik er niet meer langs komen. De weg is begaanbaar, maar verre van comfortabel. Paal 202 heeft een bijzonder nummer. De eerste 2 is groot uitgevallen. De reden hiervoor is mij onbekend.
Er waren ooit 7 tussenstenen onderweg naar paal 203, maar daarvan zijn de eerste 6 verdwenen en de laatste staat volgens mij op privéterrein.
Op 24 november 2023 bezoek ik grenspaal 203 en de locatie van een verdwenen tussensteen. Eigenlijk wilde ik ook naar de palen 202 en 201 lopen, maar direct na paal 203 is het pad versperd (privéterrein).
Als ik dan ontdek dat vrijwel alle tussenstenen tussen 200 en 203 verdwenen zijn ontbreekt de zin om er vandaag nog moeite in te steken.
Op 7 september 2023 maak ik na werktijd een fietstochtje vanaf Hooge Mierde.
In tegengestelde richting, dus eindigde ik bij steen 203-B, die nog vrij goed bereikbaar is.
Steen 203-C is lastiger. Het paadje dat hier langs de grens loopt is behoorlijk dichtgegroeid.
Dat was een aardige uitdaging, met mijn vouwfietsje, en dat bij een graad of 30, want het is een bijzondere warme septemberweek. Grenspaal 204 staat vlakbij een weggetje dat hier de grens kruist, op de rand van een akker.
Er zijn maar liefst acht tussenstenen, waarvan de eerste 2 echter verdwenen zijn. 204-C heeft het ook redelijk zwaar te verduren in de berm. Van 204-D steekt nog maar een stompje boven de grond uit. Het paadje langs E, F en G is erg mooi, maar met de fiets lastig te doen. Aan de zuidzijde lees ik dat dat eigenlijk ook helemaal niet mocht, ik kwam echter van de andere kant. De stenen 204-H en I staan langs een iets begaanbaarder pad, hoewel deels ook in slechte staat. Ik moet wat flinke waterplassen ontwijken met mijn fietsje. Grenspaal 205 staat weer op een markante hoek. De grens knikt nu van zuidoost naar noordwest. Paal 205 heeft 4 tussenstenen. 205-B is gebroken. 205-C is vrij lastig te bereiken. De paden er naar toe zijn behoorlijk dichtgegroeid. Ik zou het niet aanraden met de fiets :-) Naast grenspaal 206 staat een oude grenssteen van de gemeente Weelde. Na paal 206 volgt weer een drietal stenen, waarvan ik vandaag vooral 206-A nog moest bezoeken.
Op 7 juni 2023 passeerde ik - heel lui - grenssteen 206-B al. Die staat aan de weg van Hooge Mierde naar Poppel.
Exact 3 maanden later, op 7 september, maak ik nog een foto van wat dichterbij.
Op 23 augustus 2023 maak ik bij wijze van middagpauze een grensfietstocht vanaf Hilvarenbeek. Daarbij kom ik tot tussensteen 206-C, die niet meer aanwezig is, maar op dit stukje land in de sloot heeft gestaan. Grenspaal 207 staat een paar honderd meter verderop. Vanaf grenspaal 208 gaat de grens bijna 5 kilometer lang in een kaarsrechte lijn naar het noordnoordwesten. Er staan 11 tussenstenen onderweg naar paal 209. De meesten zijn makkelijk bereikbaar. Nabij 208-D kruis ik de oude trambaan. Hier staat ook een groot gaspompstation. De stenen 208-J en 208-K zijn het moeilijkst te bereiken, in de zomer althans. 208-J staat aan de overkant van de beek, die hier een klein stukje door Nederland heeft gelopen. Vanaf steen 208-K volgt de grens de beek, zodat de woningen aan de overkant bij België horen. De duizendknoop doet het hier goed...
Eén van mijn eerste grensfietstochtjes vond plaats op 26 november 2022. Toen fietste ik vanaf Tilburg naar de grensmarkeringen ten noorden van Poppel.
De locatie van grenspaal 209 was mij wel bekend, hier was ik namelijk al op 28 juli 1998 :-) Voor de gelegenheid probeer ik een remake te maken van de oude foto. De foto's van de tussenstenen 209-B en 209-C zijn niet de besten die ik ooit gemaakt heb. Ze zijn in ieder geval beide te zien vanaf de onverharde weg die door België loopt. Vanuit Nederlandse zijde kun je ze ook gemakkelijk bij, maar zijn ze lastiger te zien als je niet weet waar ze precies staan. Vanaf paal 210 begon voor mij een kleine uitdaging. Ik wist dat er 10 tussenstenen moesten zijn, maar had er geen coördinaten van, enkel een stukje kaart.
Ik snap wel dat sommige grenspalenzoekers graag op deze manier op zoek zijn. Hoewel het niet zo moeilijk is over de slagboom heen te stappen en het voor die paar tientallen meters wellicht best had gekund houd ik met bij de stenen 210-H en 210-I netjes aan de verbordsbordjes. Dit hoekje is privéterrein. 210-J staat wel weer aan een toegankelijk pad, bij het bruggetje. De palen 211 en 212 zijn met de fiets goed bereikbaar. Paal 213 staat daarentegen een eind van de paden af. Ik bereikte deze vanaf de Nederlandse zijde, waar je mooi langs de akkerranden af kan lopen om op een mooi plekje uit te komen. Steen 213-A staat vlakbij grenspaal 214. Het was de eerste tussensteen die ik aan de Nederlands-Belgische grens vond. Grenspaal 214 markeert de plek waar gemeente Baarle-Nassau begint. Grenspaal 214 is voorlopig de laatste grenspaal, want in 1843 werd besloten dat de situatie rond Baarle-Nassau te complex was. Er werden geen palen geplaatst en geen nummers gereserveerd. De eerstvolgende paal staat hemelsbreed 12 kilometer verderop, waar Baarle-Nassau weer eindigt.
De situatie rond Baarle-Nassau beschrijf ik in een apart gedeelte, de grens vanaf paal 215 beschrijf ik hier verder.