In het vorige deel beschreef ik de grens tot aan het "gat in de grens" bij Baarle-Nassau. Omdat de situatie te complex was werden er geen grenspalen geplaatst rond Baarle-Nassau. De grens werd hier pas officieel vastgesteld in 1995. Toen werd ook een symbolische grenspaal geplaatst in het centrum van Baarle-Nassau, voorzien van de nummers 214/215.
Ik was hier op 31 mei 2023, één van de eerste dagen dat ik voor mijn werk in de "ABG"-gemeentes aan de slag mocht. De komende tijd zou ik daardoor af en toe wat grensmarkeringen kunnen bezoeken tussen het werk door.

---

Baarle-Hertog heeft 22 enclaves in Nederland, waar weer 7 Nederlandse counter-enclaves binnen vallen. De grens is tegenwoordig bijna overal aangegeven in de bestrating. Verdere grensmarkeringen zijn er niet, geen palen of anderssoortige aanduidingen in de landbouwpercelen. Op een kleine uitzondering na.
Op 13 juli 2023 bezoek ik een bijzonder punt temidden van deze enclaves. Op dit punt kruist de grens zichzelf: het is een bi-nationaal quadripunt. Zo'n punt bestaat maar op één andere plek op de wereld, bij Jungholz in Oostenrijk.
Een officiële grensmarkering staat er niet, maar een ijzeren pijp die een boer ooit in de grond heeft geslagen doet prima dienst als zodanig.

---

Op 14 juni 2023 pak ik na werk mijn vouwfiets uit de auto en fiets vanaf Ulicoten over mulle zandpaden richting grenspaal 215. Het is een warme dag en daardoor een zware tocht. Om de een of andere reden wilde ik het eerst vanuit het oosten proberen, maar daar is geen beginnen aan. Vanuit het westen gaat het wel prima. Alleen het laatste stukje is een uitdaging, de paal staat in hoog gras. Hier begint de grensmarkering richting het westen weer. Ondanks de warmte (27 graden) besluit ik door te fietsen naar grenspaal 216. Die staat maar een paar honderd meter verderop en is wél goed bereikbaar per fiets, vanaf de Belgische kant dan. Aan de Nederlandse zijde ligt weer een mul zandpad, dat ik desondanks trotseer om daarna bij tussensteen 216-A uit te komen die aan de volgende grensovergang staat.

---

Op 7 juni 2023 was ik ook al aan het werk in de gemeente en maakte ik een lunchwandeling vanaf Strijbeek. Een mooi wandelrondje: vanuit Strijbeek eerst naar grenspaal 217 en dan een rondje door het bos via tussensteen 216-B. Die steen is enkele jaren geleden pas terug gevonden tijdens werkzaamheden en daarna plechtig herplaatst. Het is een mooi stukje bos om een rondje door te maken.

---

Op 31 mei 2023 liep ik ook al een rondje rond Meersel-Dreef.
De tussensteen 217-A lijkt me meer iets voor in de winter, die bevindt zich ergens in de weilanden aan de overkant van de Mark. Paal 218 staat op de westoever van de Mark, waar de rivier niet meer meandert maar de grens nog wel. Omdat de grens niet door gebouwen mocht lopen maakt hij hier een hoekje om het café heen. Op drie van de vier knikpunten staat een hulpsteen. Steen 218-D stond op de plek waar ik mijn foto van steen 218-E maak. De originele 218-D staat nu in een tuin in Ulvenhout. Hier reed ik op 21 juni 2023 even langsaf. Terug op 31 mei 2023 aan de grens, waar steen 218-E in de akker staat, vlakbij paal 219. Die grenspaal 219 is de meest noordelijke van België.
In eerste instantie vergeet ik steen 219-A te bezoeken, die daadwerkelijk het noordelijkste punt aanduidt. Als ik een week later terug ben constateer ik dat er een nieuwe schutting is geplaatst, maar ik weet niet of die net voor of net achter de steen staat. De bewoners hebben geen bel en ik ben te beleefd om zomaar hun tuin in te wandelen.

---

Op 29 juni 2023 ben ik weer in de omgeving en loop ik vanaf het drukke industriegebied bij de parkeerplaats Hazeldonk naar grenspaal 220. Onderweg zou ik ook drie hulpstenen moeten tegenkomen, maar die zijn slechts bereikbaar. Ik heb niet het echt beste seizoen uitgekozen voor dit rijtje, want 220 staat midden in een akker en de drie tussenstenen zijn voor mij onbereikbaar. 220-B zou overigens sowieso verdwenen zijn.

---

Op 13 september 2023 ben ik weer onderweg in de regio en kan ik even een tussenstop maken aan de grens. Vanaf het industriegebied kan ik naar een doorkijkje bij de sloot lopen. Aan de andere kant is een windmolen in aanleg. Als de werkzaamheden aan die zijde klaar zijn moet het een stuk makkelijker zijn om de paal vanaf die kant te bereiken.

---

Op 10 september 2023 passeren we onderweg naar de Rucphense Heide grenspaal 222. Ik probeer als bijrijder wel eens een foto te maken vanuit de auto, en dat is hier best aardig gelukt :-)

---

(Steen 223 t/m 239 volgen later)

---

Op 10 juni 2023 ga ik naar een grenspaalbarbecue in Bergen op Zoom. Daar besluit ik heen te wandelen vanuit Essen, waar ik de dag besluit te beginnen bij grenspaal 240. Misschien krijg ik hier later spijt van, want er is een temperatuur van 30 graden voorspeld. Paal 240 is mooi geverfd. Iets verderop ontdek ik een gloednieuwe 240-A. We kruisen de spoorlijn Roosendaal-Antwerpen, ooit de hoofdlijn tussen Nederland en België, nu nog maar 1x per uur door en stoptrein bediend. Iets verder staat steen 240-B, mooi tussen de bloemetjes. Grenspaal 241 is jammerlijk voorzien van graffiti. Hier begint de Hollandse Dreef, tegenwoordig een aangenaame schaduwrijke en rustige zandweg met fietspad. Halverwege staat steen 241-A, en waar de dreef verspringt en in België komt te liggen is een gloednieuwe 241-B neergezet. Halverwege tussen 241-B en 242 begint de Brabanse Dreef. Daar staat tegenwoordig vooral hoog gras met een smal paadje er doorheen. Na paal 242 houdt het helemaal op en moet ik over de parallel lopende straat verder lopen. Paal 243 staat vlakbij een weg die ook grotendeels verdwenen is. Er is een vakantiewoning met een toepasselijke naam. Ik vervolg mijn weg naar paal 244. Vanaf hier loopt de grens wat omslachtig om diverse weilanden heen. Er is ook een steen 244-A (nieuw exemplaar, denk ik), die is goed te zien vanaf het pad bij grenspaal 245. Paal 245 staat aan een graspad, tegen een erf aan, met het nummer naar het erf toe :-) Er is ook een steen 245-A, waar het graspad weer op de weg uitkomt. Die staat verscholen onder hoog gras in de berm. Hoewel het bordje anders beweert is paal 246 volgens mijn bronnen geen originele paal, maar een nieuw exemplaar dat hier in 2004 is neergezet. De paal die op de oorspronkelijke plek stond zou verdwenen zijn. Paal 246 heeft ook tussenstenen A t/m I. 246-A staat wat verder aan de weg, waar de grens afbuigt en tussen twee boerderijen doorloopt. De stenen B en C staan hier op het erf en sla ik over. Ook D en E laat ik voor wat het is.
De overige tussenstenen (voor zover bereikbaar) en het gedeelte verder richting Putte bewaar ik voor een volgend bezoek.
Nu eerst naar Bergen op Zoom, waar de originele grenspaal 292 bij mensen in de achtertuin staat. In het volgende deel zal ik de grens verder richting Zelzate gaan beschrijven.