In het vorige deel bereikte ik het drieprovinciepunt Noord-Brabant - Limburg - Limburg, dat niet erg bijzonder bleek en zich schijnbaar op privéterrein bevindt. In dit deel gaat het verder langs de Brabants-Belgische grens.

Op 4 juni 2023 ben ik op de fiets onderweg van de Achelse Kluis in de richting van Weert.
Onvoorbereid kom ik ook bij de palen 169 en 170, die in een soort moeras blijken te staan.
Alleen het vinden van paal 169 viel al niet mee. Het toegangspad dat ik vond kwam net niet tot aan de paal, maar ik was al dik tevreden.
Dan was er ook nog paal 170. Het zag er zo makkelijk uit op de kaart, maar het was met afstand de lastigste paal van de dag.
Met behulp van enkele natuurlijke bruggetjes, wellicht door voorgangers achtergelaten, baan ik me een weg door het moeras. Terug naar 4 juni 2023. Paal 170 heeft namelijk ook vijf hulpstenen 170, maar daarvan vind ik alleen 170-A.
De anderen zijn een stuk lastiger te bereiken. Paal 171 staat op een oprit. Riskant, maar zo te zien gaat men er zorgzaam mee om. Om de hoek staat een replica van een douanepaal en ergens tegen de huizen aan zou ook 171-A moeten staan. Hulpsteen 171-B schijnt bestaan te hebben, maar zou verdwenen zijn. Grenspaal 172 heeft ook 2 hulpstenen. 172-A lijkt me haast onmogelijk in dit seizoen zonder precies coördinaat. Die staat ergens aan de beek. 172-B staat op de kopse kant van een gek hoekje in de grens.

---

Voor grenspaal 173 bleef ik tijdens mijn eerste bezoek op gepaste afstand, om niet door of langs de akkers te hoeven lopen. Dat vind ik meestal ook prima. Maar Jan, met wie ik op 21 januari 2024 onderweg ben, wil graag een foto bij de paal. Dus doorkruisen we - inmiddels tegen de schemering - de akker, waar toch al tijden geen gewassen op staan.
Iets minder soepel gaat de rit terug naar het station. Enkele meters voorbij ons parkeerplaatsje komen we vast te zitten in de modder, terwijl Jan dit pad toch best goed kent.
Gelukkig heeft Jan ook de nodige connecties in de omgeving, waardoor we binnen een uurtje losgetrokken zijn.

---

Op 4 juni 2023 bleef ik dus op gepaste afstand van paal 173, maar ook van steen 173-A iets verderop.
Er is ook een 173-B, maar die kan ik vanaf deze kant niet zien. Wellicht eens vanaf Belgische zijde proberen. 173-C wordt ook weer vergezeld door een douanepaal. Daarnaast is hier een stuk van de dodendraad uit de Eerste Wereldoorlog nagemaakt, zoals wel meer te zien op dit stuk van de grens 174, 174-A en 175 staan mooi aan het fietspad. Paal 176 is weer een dubbele paal, maar deze keer betreft de tweede paal een "baroniepaal", een paal die ooit de grens tussen de Baronie van Leende en Heeze en de baronie van Cranendonck markeerde. Er zijn ook tussenstenen 176-A en 176-B, die eerste aan het fietspad, de tweede een eindje daar vanaf. Na mijn bezoek aan de Achelse Kluis wijst Geert me de weg naar paal 177.
We zijn dus bijna aangekomen bij het begin van mijn fietstocht.

---

Wellicht door het vroege abdijbiertje op 4 juni vergeet ik helemaal steen 177-A te bezoeken.
Daarvan maak ik op 21 januari 2024 uiteindelijk een foto, want we komen er met de auto langs en Jan wil best even wachten voor mijn fotomomentje. Een nieuw bezoek aan de Achelse Kluis volgt op 12 januari 2024, na ons geslaagde bezoek aan de palen 169 en 170.
Jan, die hierboven al enkele malen voorbij kwam, meende een manier gevonden te hebben waarmee paal 178 gemakkelijk benaderd zou kunnen worden zonder rare fratsen zoals over hekken heen klimmen uit te halen.
Ik had daar eigenlijk een beetje een hard hoofd in, maar een kijkje nemen kan sowieso geen kwaad.
De poort die volgens Jan gewoon open staat blijkt dat inderdaad te zijn. Zelfs geen verbods- of waarschuwingsbordjes.
We lopen over de oude bedding van de Tongelreep, hier nog net Warmbeek genaamd, die nu wat meanderend is heraangelegd.
We lopen een lange muur voorbij en dan staan we opeens al oog in oog met de paal.
Alleen een sloot scheidt ons nog van de grenspaal, maar die is enkele tientallen meters verderop eenvoudig over te steken. Een mooie apotheose van deze dag. Er zijn weliswaar nog enkele muurbouten en een rare officieuze grenspaal op het terrein van de kluis, maar die hebben niet mijn hoogste prioriteit. Wellicht volgt er ooit nog eens een rondleiding over het terrein...

---

Op 21 januari 2024 ben ik op pad met Jan Rademakers.
Aan het einde van die dag bezoeken we deze paal nog, tussen het hoofdprogramma en station Maarheeze in. Jan wilde dat vanuit Nederlandse zijde proberen, maar ik heb meer fiducie in een benadering vanuit België.
Dat blijkt inderdaad de beste optie te zijn, aangezien het Nederlandse pad voorzien is van privé-bordjes.
Enige jaren geleden liep hier overigens nog gewoon een wandelroute door, volgens mij. Na grenspaal 179 volgden ooit 3 tussenstenen in de akkers, maar die zijn alle drie niet meer aanwezig.

---

Op 31 januari 2024 kan ik een wandeling maken vauit Borkel, langs drie grenspalen en twee tussenstenen.

Grenspaal 180 staat aan de grensovergang van de Maastrichterweg, de iets minder grote weg van twee autowegen die vanaf Valkenswaard naar België lopen. Er is ook een tussensteen 180-A een eindje verderop waar de grens buigt. Die heeft ergens een ongelukje meegemaakt, want heeft een schuine kop. Grenspaal 181 staat aan de Schafterdijk, aan Belgische zijde een weggetje, aan Nederlandse zijde niet meer dan een fietspad met zandpad er langs. De grenspaal heeft wel een mooi plateautje gekregen. Een verfbeurt zou niet misstaan.
Verderop buigt de grens naar het zuiden, hetgeen gemarkeerd wordt door tussensteen 181-A Grenspaal 182 is de laatste aan de oostoever van de Dommel. De grens buigt hier naar het westen en enkele tientallen meters verderop kruist de grens de Dommel. Aan de overkant, op privéterrein, staan de "Graaf van Loon" grenssteen en paal 183.

---

Terug op 21 januari 2024 loop ik enkele rondjes langs grenspalen met Jan Rademakers en een kennis van hem, Marcel Vollebregt.
Het rondje "Plateaux" is die dag onze laatste wandeling.
Eerder deze week hadden we contact met de eigenaar van het perceel waar paal 183 op staat. Die is niet zo blij met alle ongenodigde gasten die zomaar zijn terrein oplopen. Wij slaan deze op verzoek voor nu dus over.

Grenspaal 184 is het verst waar we komen. 184 heeft als enige aan twee kanten 184 staan ;-)
Hij is tweemaal verdwenen geweest, maar hopelijk nu wat beter in de grond gezet. Iets naar het zuiden van grenspaal 184 staat een oude grenssteen, de "Tombe du Prince de Liège", die in 1767 al vermeld wordt. Hij maakt officieel geen deel uit van de huidige grensmarkeringen, maar staat wel precies op de grens, die hier waarschijnlijk voor 1843 dus ook al een grens was. Grenspaal 185 staat op een mooie plek midden op het "Plateaux" Veel dichter bij de parkeerplaats aan westelijke zijde (waar wij geparkeerd staan) staat een tussensteen, bij een gereconstrueerd aquaductje. Hier is een ingenieus bewateringssysteem aangelegd in de tijd van Napoleon, de zogenaamde "vloedweiden" Grenspaal 186 staat aan de drukke weg van Valkenswaard naar Neerpelt en verder naar Hasselt.
In februari 2011 was ik voor het laatst bij deze grenspaal, ver voor ik met een grenspalenhobby begon. De cache die ik hier toen vond naast de grenspaal ligt er nog steeds.
Na onze lunch bij de tegenovergelegen "De Barrier" zetten we deze op de foto.
Er zijn vier tussenstenen onderweg naar 187, die we vandaag niet bezoeken.

---

Op 20 maart 2024, een heerlijke lentedag (en ook officieel de eerste dag van de lente), bezoek ik de vier tussenstenen van grenspaal 186.
Steen 186-A heeft een atypische vorm, waarbij de concensus momenteel is dat dit daadwerkelijk de steen is. 186-B staat een stukje verderop aan de rand van de akker verscholen in een bosje.
Om vanuit het oosten bij 186-C te komen moet ik een brede sloot oversteken, waar toevallig een boomstam overheen ligt. Avontuurlijk. Naar het westen toe zijn bramen de enige obstakels.
Ook naar steen 186-D, die in een natuurgebiedje staat, zijn de laatste meters prikkelig. Ik heb helaas geen snoeischaar meegenomen.

---

Weer terug op 21 januari 2024 reden we wel naar grenspaal 187.
Een tijdje terug las ik een krantenartikel waar een foto van deze typisch geplaatste grenspaal in stond. Ik herkende hem ter plaatse meteen.
Je hoeft maar een klein stukje om te lopen om hem te bereiken, maar ik weet niet of dat altijd zo geweest is. Grenspaal 188 staat midden tussen akkers in, maar is vanaf de Nederlandse zijde goed te bereiken. Er zijn twee tussenstenen, waarvan de eerste waarschijnlijk verdwenen is en de volgende niet meer op de originele plek staat. De grens maakt hier een hoek waardoor een klein deel van het weiland Belgisch is. We lopen naar grenspaal 189, die aan een onverhard weggetje staat. Daarna lopen we door naar 190, via twee tussenstenen. We hadden hier met de auto kunnen komen, maar kwamen te voet vanaf waar we de auto achterlieten nabij paal 188. Er is één tussensteen, die verdwenen zou zijn en waarvan we de locatie niet bezocht hebben. Paal 191 markeert het hoogste punt van Noord-Brabant. Een mooi doel voor ons eerste wandelingetje vandaag, vanaf grenspaal 193. Er is ook een tussensteen aanwezig, onderweg naar grenspaal 192. Onze eerste wandeling van deze dag begon bij grenspaal 193, die ik al ooit bezocht. Voor mij is de eerste nieuwe paal dus deze 192. Daar tussenin stond ooit een tussensteen, die waarschijnlijk niet meer aanwezig is. In het volgende deel beschrijf ik de grens verder in de richting van Baarle-Nassau.