In het vorige deel beschreef ik de grens rond Baarle-Nassau. In dit gedeelte ga ik verder voorbij het "gat in de grens".

---

Op 14 juni 2023 pak ik na werk mijn vouwfiets uit de auto en fiets vanaf Ulicoten over mulle zandpaden richting grenspaal 215. Het is een warme dag en daardoor een zware tocht. Om de een of andere reden wilde ik het eerst vanuit het oosten proberen, maar daar is geen beginnen aan. Vanuit het westen gaat het wel prima. Alleen het laatste stukje is een uitdaging, de paal staat in hoog gras. Hier begint de grensmarkering richting het westen weer. Ondanks de warmte (27 graden) besluit ik door te fietsen naar grenspaal 216. Die staat maar een paar honderd meter verderop en is wél goed bereikbaar per fiets, vanaf de Belgische kant dan. Aan de Nederlandse zijde ligt weer een mul zandpad, dat ik desondanks trotseer om daarna bij tussensteen 216-A uit te komen die aan de volgende grensovergang staat.

---

Op 7 juni 2023 was ik ook al aan het werk in de gemeente en maakte ik een lunchwandeling vanaf Strijbeek. Een mooi wandelrondje: vanuit Strijbeek eerst naar grenspaal 217 en dan een rondje door het bos via tussensteen 216-B. Die steen is enkele jaren geleden pas terug gevonden tijdens werkzaamheden en daarna plechtig herplaatst. Het is een mooi stukje bos om een rondje door te maken.

---

11 januari 2024 is een koude dag, het heeft aardig gevroren, dus een uitgelezen kans om grenssteen 217-A te bezoeken.
Ik benader die vanuit het noorden door een nat natuurgebiedje, waar de grond nu stijf bevroren is waardoor het zelfs met mijn dunne sportschoenen goed te doen is.
De steen stond ooit op de plek waar de Gouwbergse loop in de Mark uitmondde. Ergens in de jaren '80 zijn beide waterlopen rechtgetrokken en nu staat de steen zo'n 50 meter van de Mark af.
Ik vind het een fascinerend verschijnsel dat de grens nog meandert, maar de rivier niet meer.
De steen staat aan de overkant van de Gouwbergse loop vanaf waar ik sta.
Vanuit het zuiden had het ook wel moeten lukken, over een bevroren akker waar nu niets op staat. Maar ik ben al zeer tevreden.
Onderweg kom ik een trekpontje tegen, dat het zwaar te verduren heeft gehad door de hoge waterstand.

---

Op 31 mei 2023 liep ik ook al een rondje rond Meersel-Dreef.
Paal 218 staat op de westoever van de Mark, waar de rivier niet meer meandert maar de grens nog wel.
Omdat de grens niet door gebouwen mocht lopen maakt hij hier een hoekje om het café heen. Op drie van de vier knikpunten staat een hulpsteen. Steen 218-D stond op de plek waar ik mijn foto van steen 218-E maak. De originele 218-D staat nu in een tuin in Ulvenhout. Hier reed ik op 21 juni 2023 even langsaf. Terug op 31 mei 2023 aan de grens, waar steen 218-E in de akker staat, vlakbij paal 219. Die grenspaal 219 is de meest noordelijke van België.
In eerste instantie vergeet ik steen 219-A te bezoeken, die daadwerkelijk het noordelijkste punt aanduidt. Als ik een week later terug ben constateer ik dat er een nieuwe schutting is geplaatst, maar ik weet niet of die net voor of net achter de steen staat. De bewoners hebben geen bel en ik ben te beleefd om zomaar hun tuin in te wandelen.

---

Op 29 juni 2023 ben ik weer in de omgeving en loop ik vanaf het drukke industriegebied bij de parkeerplaats Hazeldonk naar grenspaal 220. Onderweg zou ik ook drie hulpstenen moeten tegenkomen, maar die zijn slechts bereikbaar. Ik heb niet het echt beste seizoen uitgekozen voor dit rijtje, want 220 staat midden in een akker en de drie tussenstenen zijn voor mij onbereikbaar. 220-B zou overigens sowieso verdwenen zijn.

---

Op 13 september 2023 ben ik weer onderweg in de regio en kan ik even een tussenstop maken aan de grens. Vanaf het industriegebied kan ik naar een doorkijkje bij de sloot lopen. Aan de andere kant is een windmolen in aanleg. Als de werkzaamheden aan die zijde klaar zijn moet het een stuk makkelijker zijn om de paal vanaf die kant te bereiken.

---

Op 18 maart 2025 wandel ik een rondje langs een drietal grenspalen, te beginnen met nummer 222, zodat ik hier nu een betere foto kan maken dan anderhalf jaar geleden vanuit de auto.
Hier reden we namelijk op 10 september 2023 al langsaf met de auto onderweg naar de Rucphense Heide. Ik probeer als bijrijder wel eens een foto te maken vanuit de auto, en vond dat hier best aardig gelukt. Op 18 maart 2025 volg ik de grens in zuidwestelijke richting over een rustig weggetje dat in een rustig wandelpad veranderd. Op de volgende hoek staat grenspaal 223, opvallend hoog. Normaal is de achthoekige basis grotendeels ondergronds te vinden, hier staat de paal volledig bovengronds.
Ook grenspaal 224 staat op een mooi plekje, tussen bos en landbouwgebied.
Terug naar de auto (geparkeerd aan de weg nabij grenspaal 222), loop ik door een fraai natuurgebied. Het is een leuk rondje lopen, aanbevelenswaardig.

---

(Steen 225 t/m 236 volgen later)

---

Op 11 augustus 2024 wandel ik weer een stukje langs de grens, vanaf station Essen tot tussensteen 236-B tegen de richting in dus.
Het is een bijzonder warme dag met temperaturen rond de 30 graden.
De stenen 236-B en 236-C staan beide nogal scheef in het talud van de sloot. Grenspaal 237 markeert een knikpunt, tussen de lange stukken rechte grens. Er zijn ook twee tussenstenen. Steen 237-A staat aan de rand van een bosje, bij een boomkwekerij. Aardig verstopt in het groen. Steen 237-B staat tegenwoordig zo'n 100 meter verderop. Oorspronkelijk stond deze nog een paar 100 meter verderop, en tussendoor heeft de steen in een voortuin aan de Achtmaalsebaan gestaan, weet ik van Eef Berns. Bij de recente "herplaatsing" is hij gewoon "los" op de grenslijn gezet, en de steen is nu dan ook omgevallen. Ook grenspaal 238 duidt een hoek aan, temidden van de lange stukken rechte grens. Bovendien kruist een wat drukkere straat hier de grens. Wat verderop in het bos staat tussensteen 238-A. De moeite waard om te bezoeken. Deze staat ook wel bekend als de "strontpaal", hetgeen gerelateerd zou zijn aan de douaniers die hier hun behoefte deden. Een bekende smokkelaar is ooit doodgeschoten bij deze steen, daar wordt ter plaatse uitgebreid bij stil gestaan. De rechtse steen is de originele, die zou kwijt geweest zijn en is later weer teruggeplaatst, naast een vervanger. Tussensteen 238-B staat aan de Dondersteen/Antwerpsebaan, waarschijnlijk ooit een grensovergang met meer betekenis gelet op de naam, thans een rustig grensweggetje. Steen 238-C staat in het talud van de sloot aan de Turfvaartsevaart/Heiblok, eveneens een niet al te drukke weg. Vandaag weer eens een stukje grenswandelen. Vanaf station Essen eerst naar paal 239. Er is ook een tussensteen aan de Kleine Aa. Te bereiken door vanaf grenspaal 239 aan de noordzijde van de sloot naar het westen te lopen. Ik deed dat niet, wellicht ooit in de winter, en/of met een bootje over de Kleine Aa ;-)

---

Op 10 juni 2023 ga ik naar een grenspaalbarbecue in Bergen op Zoom. Daar besluit ik heen te wandelen vanuit Essen, waar ik de dag besluit te beginnen bij grenspaal 240. Misschien krijg ik hier later spijt van, want er is een temperatuur van 30 graden voorspeld. Paal 240 is mooi geverfd. Iets verderop ontdek ik een gloednieuwe 240-A. We kruisen de spoorlijn Roosendaal-Antwerpen, ooit de hoofdlijn tussen Nederland en België, nu nog maar 1x per uur door en stoptrein bediend. Iets verder staat steen 240-B, mooi tussen de bloemetjes. Grenspaal 241 is jammerlijk voorzien van graffiti. Hier begint de Hollandse Dreef, tegenwoordig een aangenaame schaduwrijke en rustige zandweg met fietspad. Halverwege staat steen 241-A, en waar de dreef verspringt en in België komt te liggen is een gloednieuwe 241-B neergezet. Halverwege tussen 241-B en 242 begint de Brabanse Dreef. Daar staat tegenwoordig vooral hoog gras met een smal paadje er doorheen. Na paal 242 houdt het helemaal op en moet ik over de parallel lopende straat verder lopen. Paal 243 staat vlakbij een weg die ook grotendeels verdwenen is. Er is een vakantiewoning met een toepasselijke naam. Ik vervolg mijn weg naar paal 244. Vanaf hier loopt de grens wat omslachtig om diverse weilanden heen. Er is ook een steen 244-A (nieuw exemplaar, denk ik), die is goed te zien vanaf het pad bij grenspaal 245. Paal 245 staat aan een graspad, tegen een erf aan, met het nummer naar het erf toe :-) Er is ook een steen 245-A, waar het graspad weer op de weg uitkomt. Die staat verscholen onder hoog gras in de berm. Hoewel het bordje anders beweert is paal 246 volgens mijn bronnen geen originele paal, maar een nieuw exemplaar dat hier in 2004 is neergezet. De paal die op de oorspronkelijke plek stond zou verdwenen zijn. Paal 246 heeft ook tussenstenen A t/m I. 246-A staat wat verder aan de weg, waar de grens afbuigt en tussen twee boerderijen doorloopt. De stenen B en C staan hier op het erf en sla ik over. Ook D en E laat ik voor wat het is.
De overige tussenstenen (voor zover bereikbaar) en het gedeelte verder richting Putte bewaar ik voor een volgend bezoek.
Nu eerst naar Bergen op Zoom, waar de originele grenspaal 292 bij mensen in de achtertuin staat.

---

Op de valreep van het jaar bezoek ik nog enkele grenspalen, op 31 december 2023.
Nog een viertal tussenstenen wilde ik hier graag vinden. Twee staan op privéterrein, maar zijn goed te herkennen vanaf de straat. 146-H staat diep in een oever een eindje van de weg af en kan ik niet herkennen, behalve dan aan het markante rode paaltje.
De laatste tussensteen voor grenspaal 247 staat in de berm van de weg naar Essen. Grenspaal 247 is mijn laatste nieuw bezochte grenspaal van 2023.
Na grenspaal 247 slingert de grens hier tussen de percelen door. Vier stenen markeren het verloop van de grens. Grenspaal 248 staat aan een voetpad. Je kijkt hier uit op de tussenstenen 247-B, C en D, die rond de akker staan. Vanaf grenspaal 248 loopt de grens over privéterrein naar een tussensteen, die bereikbaar is via een doodlopend weggetje. Ondanks het houten paaltje zit deze goed verstopt in de oever.
Nog twee tussenstenen staan aan de Weverbeek. De eerste aan hetzelfde doodlopende weggetje, de laatste een stuk zuidelijker, vlakbij grenspaal 249. De grens maakt hier een apart hoekje. Na grenspaal 249 loopt de grens weer verder over privéterrein, naar grenspaal 250. We moeten dus een stukje omlopen. Grenspaal 250 staat min of meer op privéterrein, maar is vanuit het zuiden makkelijk te bereiken door een bosje heen. Er zijn twee tussenstenen onderweg naar grenspaal 251, in het bos en langs een weiland.
Die laatste heeft een mooie omwalling gekregen, om wegzakken in de sloot te voorkomen. Grenspaal 251 is een apart exemplaar, hij staat met zijn onderkant in een betonnen omhulsel. Wij begonnen onze wandeling vandaag op station Kalmthout. Onderweg van het station naar paal 251 kom je zes tussenstenen tegen.
Mooi in het bos en goed bereikbaar. Er zijn nog twee tussenstenen, maar die staan op privéterrein. De grenspalengroep ondernam daar onlangs een excursie naar toe, maar toen had ik helaas al andere plannen.
Dichterbij dan hier kun je niet komen vanuit het noorden.

---

Op 5 september 2023 keer ik terug van twee dagen werken in de gemeente Goes. Ik maak wat tussenstops onderweg, de laatste in Putte. Vanuit het centrum loop ik op en neer naar paal 256. Die staat op de hoek van de grensstraat. Grenspaal 257 staat midden in Putte. Een leuke plaats, die ik wel al eens eerder bezocht voor ik gepassioneerd was over grenspalen. Eerder op mijn route binnendoor passeerde ik grenspaal 263. Daar stap ik even voor uit. In het volgende deel zal ik de grens verder richting Zelzate gaan beschrijven.