Toen Nederland in 1815 ontstond bestond Duitsland nog niet. Van Vaals tot Losser grensde Nederland aan Pruisen.
Ter hoogte van Losser bevond zich een drielandenpunt, vanaf Losser naar het noorden toe grensde Nederland aan het nieuw gevormde koninkrijk Hannover.
In 1866 werd het koninkrijk Hannover door Pruisen geannexeerd en later werd het onderdeel van Duitsland.

De grensstenen aan de Nederlands-Duitse grens zijn echter nog genummerd volgens de historische situatie.
De originele Pruisische grens nummers van steen 1 bij Schengen (Luxemburg) tot steen 862 bij Losser.
Steen 862 is tevens steen 1 in de grensmarkering tussen Nederland en Hannover.
Tegenwoordig is dit oude drielandenpunt nog steeds de plek waar Nederland en de deelstaten Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen elkaar raken.
Ik beschrijf vanaf dit punt de grens in zuidelijke richting tot in Schengen en op deze pagina beschrijf ik de grens vanaf hier in noordelijke richting tot aan de Dollard.

---

Op 4 mei 2024 loop ik mee met de door Harry van der Sleen georganiseerde "Kloosterhaarwandeling"
Hoewel ik al bijna 2 jaar naar grenspalen zoek deed ik dat nog nooit in een groep zoals deze, en ook nog nooit in het noorden van het land. Een dubbele primeur dus.
De aanwezigheid van de groep werpt hier meteen zijn vruchten af. Alleen had ik steen 94-II die aardig begraven is vermoedelijk niet gevonden. We lopen van grenssteen 94-II in noordelijke richting naar 94-III. Deze is niet begraven, maar gemakkelijk te vinden. Er is ook nog een grenssteen 94-IV, voor we grenssteen 95 bereiken. Bij grenssteen 95 maakt de hoek een flauw knikje. We vragen ons af of de steen niet ooit óp de wal heeft gestaan. Het is in ieder geval geen origineel, maar een tweedehands exemplaar. Deze zou afkomstig zijn van de grens tussen Drenthe en Overijssel. Steen 96 is een klein granieten paaltje, net aan de andere zijden van de omheining.
We vervolgen onze weg naar steen 97, een nog gloednieuw uitziend exemplaar, tevens voorzien van een soort monumentje.
Over een fraai paadje lopen we verder naar steen 97-I. De tocht gaat verder naar steen 98. Een bijzonder exemplaar, dat al van voor de grensafbakening uit de 19e eeuw dateert. Deze steen zou hier op 19 mei 1778 geplaatst zijn ter afbakening van de grens tussen Overijssel en Bentheim. Er ligt ook een geocache, en in alle commotie vergeet ik een detailfoto te maken.
We vervolgen onze tocht naar steen 98-I en iets verderop staat steen 98-II Ook steen 99 is een oud exemplaar uit 1778. Hier buigt onze wandeling van west naar noord en nemen we de tijd voor een groepsfoto. Voor we verder lopen bezoeken we nog een andere curieuze steen uit 1770, die het "drielandenpunt" tussen Salland, Twente en Bentheim moest markeren. Eigenlijk had die op de locatie van steen 99 moeten staan, maar op aanwijzing van een boer zou hij ruim 200 meter landinwaarts neergezet zijn. We komen vandag één dubbel uitgevoerde steen tegen, aan weerszijden van een droge greppel waar ooit water in gestaan zal hebben.
Steen 99-II staat in een rommelig bosje. Vanaf hier kun je het best aan de Nederlandse zijde blijven lopen; iets dat wij niet deden :-) Ter hoogte van grenspunt 100 kun je de sloot gemakkelijk over steken. Hier ligt een groot blok, dat de sokkel van de grenssteen geweest zou zijn. De steen is echter verdwenen. Er is wel een metalen buisje te vinden waarop het plaatje 100 bevestigd is. Steen 100-I staat daar waar de akker wegbuigt van de sloot, diep het bosje in.
Ook steen 100-II staat aan de moeilijk begaanbare kant van de sloot.
Bij steen 100-III komt ons minder legale pad weer uit bij het pad dat aan de oostzijde van de sloot loopt. We lopen verder naar steen 101, de laatste aan de zandgroeve.
Op de locatie waar steen 101-I zou moeten staan vinden we alleen een ijzeren buis, waarvan we aannemen dat hij dit grenspunt markeert. Later komen we daar op terug, wellicht had er wat beter onder het hek geprikt moeten worden...
Een tweede ijzeren buis een eindje verderop heeft waarschijnlijk zeker niets met de grensmarkering te maken. Tussen steen 102 en 103 is de grens nog niet zo lang geleden verlegd. Steen 102 is daarbij ook van plaats verschoven. Ik meen dat dit een hergebruikte 103-V is, die niet meer bestaat. Daar werden we het echter niet helemaal over eens. Bij steen 103 stonden we geparkeerd en verzamelden we rond 11 uur. Nu, 4 uur later, zijn we weer terug.
Grenspaalwandelen in een grote groep gaat minder snel dan waneer ik alleen was geweest, maar het was zeker voor herhaling vatbaar.
Deze steen 103 (uit 1548?) stond voorheen in de akker en was voorzien van 6 tussenstenen. De grens verliep hier grillig, maar is recent rechtgetrokken.
Nu staat steen 103 aan een verrassend drukke weg.

---

Eerder op de dag fiets ik vanaf Hardenberg naar steen 103.
Ik meen steen 105-II te kunnen zien vanaf steen 106, maar heb mijn camera thuis gelaten. Bovedien heb ik geen tijd meer om dichterbij te gaan kijken. Steen 106 is bereikbaar met een omtrekkende beweging. De grindgroeve is niet toegankelijk.
Steen 106-I moet wat verderop tussen akker en grindgroeve staan.
Ook steen 106-II is niet gemakkelijk toegankelijk per fiets. Steen 107 was vanaf Hardenberg de eerste steen die ik ooit op de Niedersachsische grens zag staan. Hier blijf ik echter even op de weg. Steen 107-I staat aan de grensovergang van de Duitslandstraat/Hauptstraße. Steen 107-II staat aan de rand van een privétuin. De grens verloopt hier opmerkelijk. Steen 107-III staat in de voortuin en markeert een hoek van 90 graden. 107-IV zou ongeveer in de haag moeten staan, waar de grens weer 90 graden knikt. 107-V en 107-VI markeren ook weer hoeken van 90 graden en zijn mooi verwerkt in het tuinhek. Weer een hoek van 90 graden, net boven de verharding uitstekend. Maar de volgende steen lijkt weer verdwenen. Ongeveer in de muur, weer een hoek van 90 graden. Nog twee stenen, tevens hoeken van 90 graden. IX is een mooi exemplaar. 107-X zou slechts twee meter verderop in de verharding moeten zitten, maar lijkt ook verdwenen. Voorlopig mijn laatste steen aan de Niedersachsische grens.