Het Romeinse Limespad stond al even op ons verlanglijstje, De muur van Hadrianus hadden we per slot van rekening ook al gevolgd. Vroeg in 2025 startten we in Katwijk, om de eerste etappes gedaan te hebben vóór het begin van het broedseizoen.

---

Katwijk - Leiden
Lugdunum Batavorum - Matilo
Alhoewel we vanmorgen al vroeg op reis waren zouden we vrij laat gaan starten met de eerste etappe. Om half elf kwamen we aan in het centrum van Katwijk en liepen we naar het startpunt van het Romeinse Limespad. Een waardig startpunt, mooi aangegeven, en een hoop informatie erbij over de Brittenburg en Kalla's toren. Een leuk begin. De dam over het uitwateringskanaal gaf een bijzondere blik op de zee. Eenmaal hierover liepen we via de duinen naar het centrum van Katwijk. We wilden eten, maar hier was nog niets open, dus kuierden we terug richting strand, waar we konden lunchen in een strandtent. Goed gevuld liepen we terug naar het centrum, waar we persé het Katwijks museum wilden bezoeken voor de Peutingerkaart. Het muzeum bleek zeker de moeite waard en na een kort bezoekje besloten we nog eens terug te komen om alles rustig te bekijken. Nu wilden we echter snel van start, het was al half één. Langs de Nieuwe Kerk af kwamen we even later in het Vlaggenduin. We stapten stevig door, om een wijk heen via een schelpenpaadje en zo naar Katwijk aan de Rijn. Zo kwamen we bij de Roskambrug bij de Overrijn. De zon wilde er niet echt doorkomen, maar we werden wel vriendelijk begroet door vele bloeiende narcissen. We volgden een stukje de Oude Rijn. Het voetveer bracht ons de Oude Rijn weer over, Valkenburg in. Daar bezochten we het torenmuseum. Ook dit was zeer de moeite waard. Na een half uurtje en een mooi uitzicht vanaf de toren, wandelden we verder en kwamen we een stukje Romeinse weg tegen. Via Dorpsweide 't Duyfrak bereikten we de Oude Rijn weer. Nu gingen we er via een brug overheen. Via een waterrijke wijk kwamen we in park Landskroon, waar Hercules Rhijngeestus de wacht lijkt te houden.Hij verwees ons naar het viaduct waar we onderdoor moesten, bij Corpus, een bekend punt. Vanaf een frisse, winderige weg zagen we kasteel Endegeest liggen. We waren blij toen we het Bos van Bosman in mochten, daar liepen we lekker beschermd tegen de wind. Ook in het Leidse Hout was het plezierig wandelen,evenals op Landgoed Oud Poelgeest met een mooi kasteel. Om lekker in het groen te blijven mochten we, na de leuke kikkermolen, ook nog door het heempark. De Maredijkmolen was het einde van deze leuke stukjes groen. Nu was het nog een stukje lopen naar het station van Leiden, waar we kozen voor de rechtstreekse trein naar Eindhoven.




Leiden - Leiden Lamme Brug
Matilo
Met een prachtig zonnetje en een schrale oostenwind wandelden we vanmorgen het eerste mooie stukje vanaf Leiden centraal naar het rijksmuseum van oudheden. Deze ochtend beperkten we ons in het museum tot de tentoonstelling over de Romeinen en dan vooral de Romeinen in Nederland. De limes dus. Dat was leuk en herkenbaar. We lunchten vroeg in het museum.
Na een lekker maaltje vertrokken we voor het volgende stukje limes. Een mooi stuk door Leiden, langs de Pieterskerk, de vismarkt, de oude Rijn en de Burcht. We volgden de Nieuwe Rijn een stuk in oostelijke richting, koud dus. Toen de route naar het zuiden draaide en we in de zon liepen werd het snel wat behaaglijker. De Matilo tunnel vertelde ons dat we dicht bij een nieuw hoogtepunt waren en dat klopte ook. Even later waren we bij park Matilo. Voordat we het castellum ingingen draaiden we er wat omheen, omdat we de geocache aldaar wilden doen. Dat liet ons meteen nog wat extras zien van het park. De handen werden koud van het schrijven, maar het kleine bezoekerscentrum, dat net opende, bracht de oplossing. We werden hartelijk ontvangen met een kopje thee en konden binnen even het coördinaat van de cache berekenen. Na wat gezellig geklets togen we naar de cache, waarna we onze limesroute voortzetten. Na een klein stukje bebouwing kwamen we weer in de natuur, De Bult, en na een eindje langs het Rijn-Schiekanaal te hebben gelopen kwamen we in het Cronesteynpark. Hier liepen we de laatste meters van de tweede etappe. Bij Leiden Lammenschans wachtten we op de trein die ons terug naar Utrecht bracht.




Voorburg - Leiden Lamme Brug
Forum Hadriani - Matilo
We startten vandaag opnieuw het Limespad, nu vanaf Voorburg, ofwel Forum Hadriani. Onze gedachten gingen even uit naar het Hadrian Wallpath. Hoe leuk om hier nu van start te gaan. Al snel waren we op ons luchadres in Voorburg, om daarna het Notarishuis in te gaan, onderdeel van het Huygensmuseum. Daar was een tentoonstelling over de Romeinen aan de Vliet en natuurlijk wilden we die graag even bezoeken. Na een half uurtje stapten we weer naar buiten, lekker het zonnetje in, door Voorburg naar Leidschendam. we verbaasden ons over het leuke plekje daar rond de sluis. Even verder passeerden we de mooie houtzaagmolen De Salamander. We bogen af van de Vliet om een tijdje door Vlietland te lopen, een mooi natuurgebied met veel water en vogels. Na een korte rust op een bankje, met zicht op vogelplas De Starrevaart, wandelden we verder langs de plassen. De jassen waren ondertussen uit, met de wind in de rug was het prima in het zonnetje. Na de jachthaven kwamen we weer bij het Rijn-Schiekanaal, dat we volgden tot Lamme Brug.




Archeon Alphen aan den Rijn
Albaniana
We gingen vier dagen achtereen op pad, tijdens de voorjaarsvakantie. Het Archeon was alleen op zondag geopend in deze dagen, dus daar begonnen we mee. Natuurlijk bezochten we als eerste het Romeinse deel van het openluchtmuseum. Het was prachtig om de Romeinse bouwwerken te bekijken. De herberg bood ons een prima lunch. Het binnengedeelte, het archeologiehuis, was ook de moeite waard en ook voor de rest van het museum hadden we nog ruimschoots de tijd. Dit alles onder een stralende zon, die ons ook de volgende drie dagen zou vergezellen. Na onze buiken gevuld te hebben in het pannenkoekenhuis van het Archeon (na sluitingstijd) was het tijd om onze overnachtingsplek voor de komende twee nachten op te zoeken.




Leiden Lamme Brug - Alphen aan den Rijn
Matilo - Albaniana
Met de trein reden we in een minuut of acht naar Leiden Lammeschans en vanaf daar wandelden we terug naar Alphen aan den Rijn. 's Morgens was het nog flink fris, het had gevroren, maar de laagjes kleding kwamen goed van pas, want allengs werd het warmer.We kwamen door Zoeterwoude en even verderop betraden we een stukje natuurgebied dat vanaf 15 maart verboden toegang is vanwege het broedseizoen. Dit was voor ons ook de reden om nu een aantal dagen aaneengesloten te wandelen, om zo die mooie stukken nog net mee te kunnen pikken.
We passeerden de Bommelzolder, waar we tijdens onze fietstocht naar Texel al eens afgestapt waren. Verder ging het door De Wilck, een prachtig gebied, met twee vogelspotplaatsen. Vogels waren overigens constant te spotten, we zagen vooral heel veel ganzen. Na een picknick wandelden we langs de molens De Rode Wip en De Blauwe Wip, telkens door het mooie polderlandschap. Het Kerkevaartpad en de Rietveldse molen herinnerden ons weer aan de fietstocht naar Texel, ook toen kwamen we langs Klein Giethoorn. We relaxten hier een tijdje op een bankje met zicht op de molen. Genieten!
Via het Zaanse Rietveld liepen we Alphen aan den Rijn binnen. We hadden tijd genoeg, dus brachten we de grote Romein Julius Albanianus nog een bezoek. Wat een reus!




Alphen aan den Rijn - Bodegraven
Albaniana - Bodegraven
Na ons ontbijt namen we afscheid van onze gastvrouw en vertrokken we uit Albaniana. We volgden de Oude Rijn tot Nigrum Pullum, Zwammerdam. Ook hier werd het weer bekend voor ons, precies een jaar geleden liepen we hier het Pelgrimspad. Vandaag bezochten we Grand Café De Haven op landgoed Hooge Burch, niet voor een kop koffie maar voor het bekijken van de Romeinse vitrines. Buiten liepen we naar het castellum, wat mooi in hout is vormgegeven. We lunchten hier in het zonnetje en genoten volop. Net buiten Zwammerdam lag het laatste stukje route met een broedseizoenbeperking. Ook dat kenden we van het Pelgrimspad, maar het was zeker de moeite waard om er nog eens te lopen. Behalve vogels zagen we ook veel hazen. We genoten nog eens extra van al dat moois vanaf een bankje, we hadden tijd genoeg vandaag. Eenmaal in Bodegraven hadden we nog steeds heel veel tijd, dus liepen we een eind door tot de Hortus Populus. Deze was gesloten, dus we beschouwden het geheel van een afstandje.
Daarna wandelden we terug Bodegraven in, aan de noordzijde van de Oude Rijn, aangezien de brug in het centrum buiten gebruik was. De Oude Rijn was daar drooggelegd, er werd hard gewerkt aan de sluis. Op het Raadhuisplein zaten we nog even in het zonnetje. Na een paar boodschapjes liepen we naar restaurant Roos, waar we heerlijk aten. Daarna zochten we onze gastvrouw op, die ons al aan zag komen en met haar 82 jaar verrassend snel aan de deur stond. Na een gezellige babbel onder het genot van een kopje thee en koffie zochten we onze kamer op voor de nacht.




Bodegraven - Woerden
Bodegraven - Laurum
Lekker uitgerust na een goede nacht en met een goed ontbijt achter de kiezen lieten we Bodegraven achter ons. We volgden weer de Oude Rijn, tot fort Wierickerschans. Daar liepen we een stukje omheen, om vervolgens zuidwaarts te lopen over een lange dijk. Deze ging na de autobaan verder tot aan de Wierickewachter, de uitkijktoren die we vorig jaar ook bekeken. Drie houten aalscholvers stonden er nu bij op hoge houten palen, dat was nieuw voor ons. Na de toren namen we even plaats op een bankje voordat we Driebruggen binnenliepen. Net als vorig jaar gingen we net over de ophaalbrug naar rechts, een schattig smal voetpaadje op. We volgden de dubbele Wiericke tot we stel schapen ontmoeten. Zij wezen ons naar links, een modderig pad op door een strook van sruiken en boompjes, de grens tussen Utrecht en Zuid Holland. Het was een prachtig pad. Op een open plek met stenen bankjes lunchten we. We zaten erg in de wind, dus dat scheelde weer een jas. Toen we weer verder liepen, steeds met de wind in de rug, werd het extra laagje weer snel te warm.
We moesten een stuk langs de weg naar Papekop, waar we een mooi weggetje volgden richting Woerden. Er was veel fietsverkeer, grotendeels van jeugd die uit school kwam. In Woerden (Laurum) ontmoetten we het Floris V pad, maar nu ging het ons niet om Floris maar om de Romeinen. Daarvoor daalden we af in de parkeergarage onder het kerkplein, waar een drive-in museum was gemaakt. We kwamen op het Kerkplein weer bovengronds en bezochten nog het stadsmuseum, waar heel wat Romeinse vondsten te zien waren. Mooi voor de spits stapten we daarna in de trein naar huis.




Woerden - Hoge Woerd
Laurum - Hoge Woerd
Het was nog steeds fantastisch weer dus gingen we nogmaals op pad. We kwamen vlot in Woerden aan en startten daar met een bekend stuk langs de Oude Rijn, twee jaar geleden gelopen tijdens het Floris V pad. Geen straf overigens, want het is mooi om langs de Oude Rijn te wandelen. Nu liepen we er nog wat langer langs, tot in Harmelen. Hier begon de Leidse Rijn. We vonden een fijn restaurant aan met terras aan het water. Hier lunchten we in het zonnetje. Met volle buik en goed uitgerust gingen we daarna verder, de Leidse Rijn volgend tot De Meern. Via infoborden over de Romeinen, nog meer Leidse Rijn en verschillende parken kwamen we uiteindelijk aan bij castellum Hoge Woerd. We betraden het castellum en bekeken het uitgebreid, wandelden over de muren, zagen het romeinse schip De Meern en probeerden zelf nog zo'n schuit veilig over het water te krijgen. Er was ook nog een interactieve expositie met vele archeologische vondsten. Buiten het castellum zagen we de tuinen en ook het badhuis, met zand weergegeven. Als laatste kwamen we langs een Romeinse wachttoren. Na al dit vertier wandelden we de laatste kilometers over de mooie Groenedijk tot de Dafne Schippersbrug, waar we de bus namen naar het station van Utrecht.




Hoge Woerd - Utrecht
Hoge Woerd - Trajectum
Met trein en bus waren we vlot weer bij de Dafne Schippersbrug, waar we de wijk Oog in al binnenstapten. Hier wordt alles in de gaten gehouden, ook zonder Romeinse wachttorens. We wandelden langs de Leidsche Rijn door het park, een rustige groene strook, en even verderop langs het Landhuis af. De stad leek ver weg hier. De Muntbrug bracht ons het Merwedekanaal over. We volgden nu het laatste stukje Leidsche Rijn en mochten ons nog verbazen over het leuke stukje groen rond houtzaagmolen De Ster, hemelsbreed 700 meter van het centraal station af. Hier waan je je in een andere wereld. Na een noodgedwongen ommetje kwamen we achter het station uit. Aan de andere kant van het station mochten we een blokje om Mariaplaats maken, Nijntje begroeten en op de Domtoren aflopen. Zoon Martijn ontmoetten we, zoals afgesproken, op het Domplein. Om kwart over twaalf begon daar voor ons de rondleiding onder de dom, DOMunder. Na een lesje geschiedenis mochten we met een lamp in de hand de restanten onder de grond bekijken. Dit was een leuke aktiviteit. Om half twee stonden we weer buiten. Daar liepen we even over de contouren van castellum Trajectum. In het DomCafé gebruikten we een consumptie, waarna we gedrieën het Limespad verder volgden, langs de Oudegracht naar station Vaartsche Rijn, het eindpunt voor vandaag.




Utrecht - Vechten/Bunnik
Trajectum - Fectio
Vanaf Vaartsche Rijn gingen we weer verder, langs de Vaartsche Rijn af door zoveel mogelijk groen. We passeerden verrassend de limes, mooi aangegeven met mozaiek. Na verschillende leuke groenstrookjes staken we de A12 over, Utrecht nu echt de rug toekerend. Een mooi weggetje door Wayen volgde, waarna nog een weg gekruisd moest worden en even later ook het spoor. Zo kwamen we even later aan bij castellum Fectio, het oudste en grootste castellum van Nederland. Het castellum was aangegeven met een lage stenen muur, waarop wat vondsten afgebeeld waren. We aten hier onze lunch. Daarna bezochten we iets verderop het Fort Vechten, waar we even in een andere tijd zaten en bijgespijkerd werden over de waterlinie. Na een uurtje liepen we verder en bij kasteel Rijnauwen mochten we de Kromme Rijn gaan volgen, een heerlijk stukje tot aan Bunnik. Daar wandelden we naar het station, om terug naar Utrecht te gaan.




Bunnik - Wijk bij Duurstede
Fectio - Levefanum
Eeen half uurtje later dan gepland kon onze tocht in Bunnik beginnen.We waren snel weer bij de Kromme Rijn, die we het grootste deel van de dag zouden volgen, over prachtige paadjes, met soms wat zon en vooral veel wind (kracht 5), meest in de rug. De Kromme Rijn draait mooi boven Odijk door en wij dus ook, heerlijk door het groen. Bij kasteel Beverweerd maakten we even een pas op de plaats, om een Romeinse Limescache te zoeken en het kasteel te bewonderen. We dachten er een moment aan om in Werkhoven te gaan lunchen, maar daar was alles nog gesloten, dus liepen we door, op zoek naar een bankje. We kruisten de Achterrijn. Een eind verder vonden we ons bankje, met de wind in de rug en fluitende groenlingen boven ons in de bomen. Met een volle maag ging het daarna verder. We moesten vandaag een paar keer flink door de knieën omons hoofd niet te stoten in heel lage tunneltjes, zo ook om aan de andere kant van de weg bij de Oude Kromme Rijn uit te komen. Leuk om te zien (en te voelen) hoe die Oude Kromme Rijn een grote bocht maakt, we mochten hem helemaal lopen. Ondertussen kwamen we langs de watertoren van Werkhoven. Weer terug bij de Kromme Rijn, zo'n vier kilometer later, waren we hemelsbreed slechts 800 meter opgeschoten. Met nog een mooi stukje Kromme Rijn bereikten we Cothen, via het Kersenpaadje. Na de kerk en de molen liepen we door het Beukenlaantje naar kasteel Rhijnestein, om daarna terug te keren in een prachtig stukje Cothen. Zo kwamen we uiteindelijk in Wijk bij Duurstede , waar we door het mooie centrum liepen tot aan het kasteel. Daar keerden we om, zodat we de bushalte bereikten.




Wijk bij Duurstede - Lienden
Levefanum - Lienden
We startten vanmorgen bij de Romeinse Limes-cache die we vorige week niet konden vinden. Vanmorgen, met een frisse blik, vonden we hem meteen. We liepen nogmaals door Wijk bij Duurstede, een prachtig plaatsje. Na een mooie bocht rond het kasteel bereikten we de Lek. Het veer bracht ons naar de overkant, waar meteen duidelijk werd dat de Romeinen tot daar gekomen waren. Tegen de frisse wind in (oost 4) wandelden we de nieuwe route naar Rijswijk, langs het mooie witte kerkje af. Hierna volgde er een lange rechte asfaltweg. Dankzij het stralende weer en het ontluikende groen was er genoeg te zien. De Maurikse wetering volgend kwamen we aan in Maurik, waar we een windvrij plekje vonden om te lunchen. Van castellum Mannaricium is niets meer te zien, maar Maurik was een plezierig plaatsje om doorheen te lopen. Aangezien de juiste route niet in onze Etrex zat, moesten we vandaag onze ogen extra de kost geven om alle rood-witte markeringen te spotten. Als er dan mooi koolzaad langs de weg staat wil dat nog wel eens fout gaan en zodoende liepen we een stukje te veel. Weer op de route mochten we nogmaals genieten van de Maurikse wetering, om vervolgens Ingen aan te doen. We liepen ondertussen alweer twee uren vanaf de lunch, dus daarom rustten we kort uit op een bankje bij de kerk. Daarna volgde het laatste stuk naar Lienden. Bij streekmuseum Baron van Brakell besloten we een stukje terug te lopen om naar de bushalte aan de Voorstraat te gaan. We wilden de bus zeker niet missen, want die ging maar eens per uur en het was al vier uur. Helaas liet de bus verstek gaan en zat er niets anders op dan te wachten op de volgende bus, die gelukkig wel aantrad.




Lienden - Wageningen
De busdienst tussen Tiel en Lienden, wij zijn daar geen vrienden mee. Vanmorgen misten we hem in Tiel. We konden gelukkig de trein naar Kesteren nemen, om daar de bus te treffen die ons terug naar Lienden reed. Schade: een half uur, in plaats van een uur. We lieten ons niet uit het veld slaan en bezochten zoals gepland eerst het streekmuseum Baron van Brakell. Behalve een deel over de Romeinen was er nog veel meer moois te zien hier. We gaven onszelf een uur, maar met gemak verblijf je daar een stuk langer. Rond lunchtijd stapten we naar buiten om eindelijk aan de etappe te beginnen. Onze lunch aten we al wandelend langs de fruit boompjes af. Ruim voor Kesteren gingen de truien al uit, het werd een zomerse dag. Na Aalst (hoeveel Aalsten zijn er in Nederland?) liepen we over een dijk verder naar Kesteren. Na Kesteren kwamen we uiteindelijk bij de Nederrijn uit. Na een stuk langs het water en een stuk over de dijk bereikten we de Romeinse wachttoren De Spees. We klommen naar boven, waar we een prachtig plekje vonden om uit te rusten, op een bank met kussentjes en met een mooi uitzicht. Hier troffen we twee collega-Limespadders. Na de rust wandelden we naar het veer, om ons aan de andere kant van de Nederrijn te laten brengen. Daar resste ons het laatste stuk naar Wageningen, waar we een gezond broodje kochten en naar het busstation liepen.




Wageningen - Oosterbeek
Na een voorspoedige rit konden we een kwartier eerder beginnen dan gepland. Dat was nog eens fijn van het ov! Al snel waren we Wageningen weer uit en liepen we de uiterwaarden van de Nederrijn in. Dit bleek een prachtig gebied te zijn en we kregen er een gratis concert bij. Wat een vogels! De koekoek werd zelfs gespot. We passeerden een oude steenfabriek en draaiden even verder naar het noorden, richting de Wageningse Berg. Daar moesten we ons wat meer in gaan spannen, de berg op. De beloning kwam al gauw: een prachtig uitzicht bij Belmonte. We lunchten hier op een bankje. Het vervolg van de route bleef groen. Na de N225 overgestoken te zijn liepen we verder over Oranje Nassau's Oord, ook hier weer heerlijk door het bos. eenmaal het bos uit volgden we de mooie Oliemolenbeek. Voorbij de waterval gingen we Renkum in. We liepen hier aan aardige optrekjes voorbij. We gingen weer richting Nederrijn, de Heelsumse beek over en langs een groepje wilde paarden af. Ook hier was het weer prachtig. Midden in deze uiterwaarden bevond zich opeens de Noordberg, waar we weer een klimmetje mochten maken. Na de Rijnbrug kwam de volgende klim, op weg naar uitkijktoren de Boersberg. Hier kenden we het van het Airbornepad. We daalden af naar kasteel Doorwerth, waar we even pauzeerden aan een picknicktafel. Na de rust ging het verder over de binnenplaats van het kasteel. De rest van tocht liep samen met het Airbornepad. Vijf jaar geleden liepen we hier in de herfst. We gingen de berg weer op naar landgoed Duno en vervolgens naar Heveadorp. We daalden wat verderop af naar de weg bij het Drielse veer, waar de bus ons even later oppikte.




Oosterbeek - Meinerswijk
Na een aantal warme dagen was de temperatuur om te wandelen vandaag weer perfect. Een paar kleine buitjes mochten de pret niet drukken, de regenkleding hoefde in ieder geval niet aan en ook de paraplu bleef onbenut. We startten met een stukje Airbornepad, over het Kerkpad naar de Oude Kerk. Na een stuk over de Oosterbeekse Rijnoever kwamen we bij landgoed Mariëndaal, een prachtig stukje bos met een watervalletje en een tunnel van beuken. In Arnhem volgden we nogmaals een stukje Airbornepad door Lombok. We lunchten op een bankje net voordat we af moesten dalen tot onder het museum Arnhem. Via de Nelson Mandelabrug bereikten we Meinerswijk. Hier werden we weer eens getrakteerd op een stukje Romeinse geschiedenis, een castellum had hier gestaan. Via de doorlaatbrug bereikten we het einde van de etappe. We volgden echter nog een stukje van de volgende etappe, om wat dichter bij station Zuid uit te komen.




Meinerswijk - Elst
In Arnhem-Zuid startten we vanmorgen eerst een stukje terug in noordelijke richting. Na een kilometer zaten we weer op de route. De eerste uren liepen we met een grote boog om Arnhem-Zuid heen. Mooie stukken groen, rond behoorlijk nieuwe wijken. Hoogtepunt was de Romeinse weg, mooi weergegeven met metalen silhouetten. Park Lingezegen met het Romeinse Lint en de voedselbossen was daarna ook een aangename plek om doorheen te wandelen. Op de kruising van het westelijke en oostelijke Romeinse lint lunchten we. Mama schaap en lammetje kwamen een kijkje nemen. Na de lunch liepen we het laatste stuk naar Elst. We kruisten de Linge, met zicht op de mooie kerktoren van Elst. In die kerk hadden we even later een rondleiding. Een groot deel speelde zich af onder de kerk, waar we de restanten van de eerste en tweede Romeinse tempel mochten bewonderen.




Elst - Nijmegen
Elst - Ulpia Noviomagus
In Elst gingen we deze ochtend om kwart over tien van start. Al snel waren we bij de plek waar eens een Gallo-Romeinse tempel stond, een leuk Romeins begin van de dag. Even verderop stond "framewerk", een kunstwerk, geïnspireerd door de Romeinse opgravingen.
We passeerden het Vierdaagsebos. Larter op de dag vroeg een wandelaar zich af of we aan het trainen waren voor de vierdaagse. Nee hoor, LAW's lopen kan ons meer bekoren. We liepen heerlijk door het groen en hoorden de vogeltjes fluiten. Bij Doorniks hof stopten we om te lunchen, midden in het groen. Hierna ging het verder over landgoed Doornik en door het Spiegelbos. Zo kwamen we bij fort Boven-Lent bij de Waal uit. De route wees hier richting Waal, de GPS ook. Snel weken we van ons lijntje af, we volgden het enige paadje dat wij konden zien. Dat lag te dicht langs de Waal, maar was wel mooi. Helaas liepen we vast en moesten we een eind terug. Uiteindelijk vonden we de juiste route weer en liepen we westwaarts tussen Waal en Spiegelwaal. Daar troffen we "Het Gezicht van Nijmegen", een prachtig Romeins kunstwerk. We volgden het Ossenwaardse pad tot we de Oversteek mochten beklimmen, de brug die ons over de Waal bracht. We bereikten nu Ulpia Noviomagus, Nijmegen en bezochten het Maasplein. Hier vonden we info over een Romeinse tempel en badhuis. Iets verder liepen we midden door de Romeinse winkeltjes, die in de straatstenen afgebeeld werden. Na de Waalhaven kwamen we op een drukke Pomeinse handelsroute: de Lange Hezelstraat. Er liep ook nu nog heel wat volk rond. De Stevenskerk werd voor vandaag ons eindpunt van de route. We konden namelijk over het dak van de kerk gaan lopen, een buitenkansje, dus dat lieten we niet schieten. Na dit hoogstaande uitje liepen we naar het station om de trein terug te nemen.




Nijmegen - Heilig Landstichting
Ulpia Noviomagus
Na twee maanden van droog weer was het dit weekend behoorlijk nat. Onderweg met de trein regende het deze ochtend ook flink door. Eenmaal in Nijmegen was het zo goed als droog, de vijf minuten vertraging waren in ons voordeel. Zonder paraplu's kwamen we dan ook aan bij de Bastei, ons eerste doel voor vandaag. We lieten ons verrassen in dit leuke museum, waar we tussen opgegraven muren uit de Middeleeuwen liepen, maar ook van het Romeinse fort dat er ooit stond. Er waren ook veel Romeinse vondsten en filmpjes over de Romeinen. Toen we alles gezien hadden lunchten we in het museumcafé, met een prachtig uitzicht over de Waal. De zon was doorgekomen toen we even later door het Valkhofpark liepen. Op de Hunerberg kregen we informatie over de Romeinse poort en het Romeins Aquaduct, dat op meerdere plaatsen zichtbaar is gemaakt. Uiteindelijk hield de bebouwing op en lipen we door het Mariënbosch. Ook hier vonden we op meerdere plaatsen het aquaduct terug. We verlieten de route bij museumpark Oriëntalis en zochten de bushalte op in Heilig Landstichting. Bij museum Het Valkhof stapten we de bus uit, want ook dit museum wilden we vandaag nog bezoeken. Naast een tentoonstelling over het slavernijverleden was hier ook weer heel wat te vinden over de Romeinen.




Museum Oriëntalis - Berg en Dal
Een Romeinse herberg, dat deed ons besluiten een dag te wijden aan het museumpark Oriëntalis. Bij de entree werden we al getrakteerd op een Romeins schip, de Liburna. Na een ontmoeting met verschillende Goden in het binnenmuseum liepen we de snelste weg naar de Romeinse straat. Daar bevond zich namelijk de Romeinse herberg en wij hadden honger. Na de lunch bekeken we uitgebreid alle Romeinse bouwwerken van binnen en van buiten.< br/> Toen we alles bekeken hadden lieten we ons verrassen door de rest van het buitenmuseum, een replica van het Heilige Land. Ook buiten het museum was nog veel moois te zien. We bezochten de Cenakelkerk, van buiten al heel bijzonder, van binnen een waar kunstwerk met talloze schilderingen en mozaieken. Achter de kerk bezochten we de bijzondere begraafplaats met het Heilig Graf, de Hof van Olijven en de Hemelvaartskoepel. En dat op Hemelvaartsdag! Nu restte ons nog een klein stukje Limespad, dat we al snel weer verlieten om naar ons onderkomen voor de nacht te gaan, hotel Erica. We lieten onze spullen daar achter, waarna we via Berg en Dal naar pannenkoekenhuid De Heksendans gingen. Onderweg daarheen passeerden we het Romeins Aquaduct nogmaals.




Berg en Dal - Millingen aan de Rijn
We zaten om 7 uur als eersten aan het ontbijt. Om kwart over 8 liepen we aan. Dat was fijn, want het zou vrij warm worden. We zaten meteen weer in het bos. We passeerden de plek waar een Romeinse steenbakkerij geweest was, nu de Holthurnsche hof. Berg op, berg af ging het richting de Duivelsberg. We kwamen hier wat Pieterpadlopers tegen, te herkennen aan het boekje in de hand. We liepen nu een tijdje ons Pieterpad tegen de richting in, Duitsland in, naar Zyfflich. Bij de afslag naar Leuth velieten we het Pieterpad weer en liepen we over de dijk naar Kekerdom. We aten bij de herberg een bakje heerlijk gekruide tomatensoep uit een aardewerk kom, met een homp bruin brood. We voelden ons net Romeinen. Na deze rust trokken we de Millingerwaard in en bereikten zo de Waal. Deze volgden we tot Millingen aan de Rijn, waar het water Bijlands kanaal heet. Hier namen we vroeg de bus terug naar Nijmegen, zodat we met korting de trein konden nemen naar Best. Daar verzorgden we de katten van Steffie en Tom, voor we huiswaarts keerden.




Meinerswijk - Zevenaar
Pech in Den Bosch, waar de ICE in de weg stond om de aansluiting op onze trein te halen. Zodoende vertrokken we in Arnhem Zuid een half uur later dan gepland.
Na 2 1/2 km herhaling kwamen we bij de start van de alternatieve Limes etappe richting Millingen. We troffen aan het begin een Romeinse jaarmarkt in opbouw. Wij liepen echter door, we hadden heel wat kilometers voor de boeg. We doken het groen in en liepen langs kolken en over dijken. We kwamen bij Loovelden, een gebied waar Romeinse nederzettingen waren en een Romeins grafveld. De straatnamen hier verwijzen naar de Romeinse tijd. Een Romeinse picknicktafel in de zon liepen we voorbij en via groenstroken bereikten we Huissen. Hier lunchten we op een koude stenen bank in de schaduw, een beetje verkoeling was prima, want de zon scheen verrassend veel. Dat maakte de tocht behoorlijk warm. Door het leuke plaatsje liepen we na de lunch verder en even later lieten we de bebouwing achter ons. Het Looveer bracht ons de Nederrijn over, waarna het verder ging over de veeelal zonnige dijken. We passeerden Loo, zagen in de verte uitkijktoren Fibula en troffen even verderop een heuse mammoet. Na een stoere foto met het grote dier was het tijd voor een gratis appeltje of peertje, die gretig aftrek vonden onder de veelal fietsende voorbijgangers. Met een appel en een peer liepen we door, de dijk af, het groen in. Om ons heen waren bveel meidoorns, prachtig rood van de besjes. Hier zagen we ook veel blauwtjes vliegen. Weer op de dijk waren we op het einde van de eerste alternatieve etappe, maar hier eindigen was geen optie, dus liepen we door via het tweede alternatieve stuk. Weer over dijken door de zon, langs waaien (kolken) en een heftig verhaal over twee boerenjongens in de oorlog. Een eind verder mochten we even van de dijk af voor een stukje over het land, een mooie afwisseling. Na nog een stuk dijk gingen we nogmaals het groen in, de oude Rijnstrang volgend. Ondanks de vermoeidheid was het daar nog echt genieten.
We kwamen op een weggetje richting Zevenaar en verlieten even later de route. We probeerden de trein te halen, maar de rode waarschuwingslampen van de spoorwegovergang verhinderden dat. Vijf tellen eerder daar, dan hadden we de trein gehaald, nu moesten we een half uur wachten.




Zevenaar - Millingen
Vanmorgen ging de treinreis vlot, zodat we volgens planning in Zevenaar aankwamen. We liepen ruim een kilometer terug naar de route en doken meteen het groen in. We passeerden de mooie kerk van Oud-Zevenaar. Behalve een man die groen aan het verzamelen was zagen we niemand op de route. Over smalle paadjes en dijkjes ging het verder door de Gelderse Waard. Bij de Oude Rijn trekpont troffen we de man weer. Hij wandelde die ochtend kilometers, ondertussen zijn lunch verzamelend: brandnetel en paardenbloembladeren.
In Aerdt troffen we een mooie kraam aan huis, waar we boontjes kochten.
Voorbij Herwen bereikten we de Oude Waal en meteen daarna De Bijland, een recreatieplas. Ooit stond hier een castellum, fort Carvium. Eén Romeinse baadster is nog altijd niet uitgebadderd en toont daar een stukje geschiedenis. We lunchten vlak bij de baadster aan een Romeinse picknicktafel en deden tussendoor nog een Romeins spelletje aan die tafel. Na de lunch was het nog een paar kilometers lopen naar het veer, dat we net voor onze neus weg zagen varen. Twintig minuten later werden we alsnog opgepikt, waardoor we de bus in Millingen nog ruimschoots haalden.




Millingen - Kleve
Millingen - Arenacum
Millingen is het eindpunt van de Nederlandse Limesroute, maar wij hadden onze zinnen gezet op het Duitse Xanten als eindpunt van onze tocht. Daarvoor gingen we een paar dagen weg in de herfstvakantie. In zo'n vakantie willen de spoorwegen niet altijd helemaal meewerken, dus na een extra lang ritje, via Blerick, kwamen we om 11 uur aan in Millingen. Al snel bereikten we de grens en met af en toe een beetje zon wandelden we over dijken en door kleine dorpjes. Twee keer kwamen we een infobord tegen over de Romeinen, Keeken en Rindern waren ooit Romeinse nederzettingen.
Bij Kleve liepen we om de dierentuin heen, om even later het Klever Wald in te duiken. Een heerlijk stuk doorhet bos, waarbij wel wat geklommen moest worden. Zo bereikten we de Kleverberg, waar we de uitkijktoren beklommen. Boven op de toren moesten we een invasie aan hele kleine vliegjes doorstaan om door de deur het platform te bereiken. Beloning was een mooi uitzicht over de herfstbomen.
De volgende berg was de Sternberg, 20 meter lager. Vanaf de Kupferner Knopf hadden we een prachtig uitzicht over de eerder gelopen route. Nu daalden we af naar Kleve. Op de Koekkoekplatz rustten we nog even uit, voordat we ons huisje voor één nacht opzochten, aan de voet van de Schwanenburg. Na het inchecken bij twee aardige, oudere Nederlanders maakten we nog een klein ommetje door de bovenstad, onderweg naar café Solo, waar we gingen eten.




Kleve - Kalkar
Arenacum - Burginatium
Na een goed ontbijt met riant uitzicht over het water Kermisdahl namen we afscheid en vertrokken het groen in. Deze dag zouden we heel veel bos tegenkomen, een heerlijke etappe. We verbaasden ons over het Romeins ogende graf van Prinz Moritz von Nassau Siegen. We rustten even in een schuilhutje in het bos bij Bedburg-Hau, om even later het volgende bos alweer in te duiken, het Scheppenbaumwald. Een pijl naar de Moyländer Bruch lokte ons naar beneden, van het pad af. Daar kregen we geen spijt van, want even later mochten we een zwemmende, klimmende en poetsende beverrat observeren. Wauw!
We verlieten de route om een bezoekje te brengen aan Schloss Moyland, waar we in de tuin onze lunch aten. Terug op de route gingen we direkt het bos weer in, voor het laatste stuk naar Kalkar. Vanaf het marktplein liepen we naar de molen, die we herkenden van onze fietstocht in 2013. We hielden daar nog even pauze, tot het tijd was om ons huis op te zoeken. Het bleek een mooi appartement te zijn op de eerste etage van een prachtig oud huis, met uitzicht op de tuin van het voormalige klooster.
We lieten onze spullen achter en wandelden naar de winkel, liepen met een ommetje terug en kookten ons maalje.




Kalkar - Xanten
Burginatium - Colonia Ulpia Traiana
Nadat we voor het douchen een raam open hadden gezet zaten er ineens vijf wespen in de badkamer. Verrassing voor de verhuurders, want we kregen ze er niet meer uit. Na het ontbijt keerden we ons leuke verblijf de rug toe en vertrokken richting Xanten. We moesten even langs een drukkere weg voor we het bos ingingen. Hierna volgde nog een grote weg waar we langs moesten, maar dat was wel de Römerstrasse! Zo kwamen we stapje voor stapje dichter bij het Uedemer Hochwald, een enorm bos, waar we 7 1/2 km lang doorheen struinden. Bij Villa Reichswald stapten we het bos uit. Volgens Martijn een geschikte plek voor koffie met gebak, maar vandaag, op dinsdag, gesloten. We liepen nog een eindje door over een landweggetje tot we een bankje troffen. Onze meegenomen salade smaakte prima.
Met de buiken weer gevuld volgden we het Duitse lijntje. Hier fietsten we in 2013, toen we de eerste dag van Eindhoven naar Xanten reden. We liepen nu even langs camping Bremer, onze slaapplaats toen. Vlak voor Xanten rustten we nog even uit op een bankje. Via de Trajanring en de Trajan Strasse wandelden we Xanten binnen. Op de markt hielden we halt, hier was het eindpunt van de etappe. We waren nog wat te vroeg, dus bekeken we het oude centrum nog wat, voordat we ons meldden bij alweer een prachtig huis, waar ooit een adelijke familie woonde. De paardenstal was omgebouwd tot appartement.
We deden de boodschappen bij de Edeka en gingen daarna uit eten in een restaurantje. Via het station en de westwal liepen we daarna terug naar ons huis.




Archeologisch park Xanten
Colonia Ulpia Traiana
We bleven speciaal in Xanten slapen om de dag erop een uitgebreid bezoek te kunnen brengen aan Colonia Ulpia Traiana, het Romeinse Xanten.
Om 9 uur stapten we daar binnen, waar we ons met gemak vermaakten tot 3 uur. We liepen door het grote park en bekeken alles grondig. Ook het binnenmuseum werd met een bezoek vereerd. Bij de molen aten we een frietje. Toen we alles gezien hadden gingen we het historische Xanten nog even in. We dronken koffie en thee met wat erbij, wachtend op de bus naar Kleve. Na een reis van 4 uren bereikten we om 8 uur Eindhoven.
De Romeinen hadden er vast nog langer over gedaan!